Kiedyś i przyszły król?

87-letni Zahirszah, żyjący na wygnaniu poza Rzymem, panował jako Król Afganistanu od 1933 roku do lipca 1973 roku, kiedy to hiscousin, książę Mohammed Daoud Khan, przejął władzę i proklamował Republikę. Daoud został obalony i zabity w wojskowym zamachu stanu w 1978 roku, który doprowadził do powstania państwa radzieckiego. Półtora roku później, w grudniu 1979 roku, wojska radzieckie wkroczyły do Afganistanu rozpoczynając wojnę dziesięcioletnią.(1) w czasie konfliktu afgańskiego w latach 80.propozycje ożywienia reżimu Zahirszah stały się przedmiotem dyskusji na temat powojennego systemu politycznego. Dyskusje na temat „opcji Zahir Szaha” nigdy nie posunęły się daleko, częściowo ze względu na sprzeciw fundamentalistów religijnych i islamistów, którzy odrzucili reformy modernizacyjne, które miały miejsce za panowania króla. Kontakty Zahira Shaha z rządem Indyjskim w 1988 r. również zaszkodziły jego działalności.(2)

teraz,wraz z nową wojną w Afganistanie w pełnym rozkwicie, wznowiono poważną dyskusję na temat opcji Zahira w reżimie po Talibach. 25 października przedstawiciele grup etniczno-plemiennych Pasztunów z południowego Afganistanu spotkali się w Pakistanie i wezwali Króla Zahirto do współpracy z nimi, „zgodnie z jego umiarkowaną i zrównoważoną Polityką, aby położyć kres temu kryzysowi.”Urodzony 14 października 1914 roku król właśnie skończył 87 lat, więc jego rola będzie prawdopodobnie tytularna, służąca symbolowi tradycji i jedności narodowej. Zahir już zapomniał o porozumieniu z Sojuszem północnym, więc on i jego przedstawiciele mogą w rzeczywistości stworzyć szeroką koalicję. Niemniej jednak obecna „opcja Zahir Shah” pozostaje trudna, nie tylko ze względu na faktyczny charakter polityki i społeczeństwa Afganistanu.(3)

jednym z czynników, który utrzymywał „opcję Zahir Shah”przy życiu przez lata, jest Popularność króla wśród uchodźców, zwłaszcza wśród politycznych umiarkowanych i wygnanych elit. Badanie przeprowadzone w 1987 r.przez afgańskiego uczonego Sayed Bahuddin Majrooh ’ s Afghan Information Center w Peszawarze w Pakistanie wykazało, że 70 procent afgańskich uchodźców mieszkających w Pakistanie opowiedziało się za powrotem króla. Majrooh został zamordowany w 1988 roku, rzekomo przez islamistyczną frakcję kierowaną przez Gulbudina Hekmatyara, który zdecydowanie sprzeciwił się roli Zahira Szacha.(4)

niezależnie od politycznych perspektyw Zahira Szacha, fakt, że był on u władzy przez tak wiele lat tak dawno temu, sprawia, że możliwe jest spojrzenie na ostatnie lata jego monarchii z perspektywy amerykańskich dyplomatów i urzędników Białego Domu poprzez dokumenty opublikowane w archiwach Narodowych w ramach programu odtajnienia historycznego rządu USA. Zapis jest niekompletny – niektóre materiały pozostają sklasyfikowane, a zapisy biura Departamentu Stanu w Afganistanie na ten okres są niedostępne – ale zachowana dokumentacja dostarcza wglądu w postać reżimu Króla Zahira, w tym wysiłki reform politycznych, sprzeciw wewnętrzny i problemy, które podważyły monarchię. Dokumenty wyjaśniają również ówczesną politykę USA wobec Afganistanu. Tak jak teraz,budowanie narodu było na porządku dziennym, a USA. Agency for InternationalDevelopment underwrote foreign aid projects designed to support economicmodernization as well as balance of Soviet economic aid. Archiwalny materiał sugeruje również ambiwalencję rządu USA wobec monarchii Króla Zahira na początku lat 70. XX wieku.zrezygnował z pochylenia Afganistanu na rzecz unii sowieckiej, koniecznością narzuconą przez geografię polityczną, administracja Nixona nie zastanawiała się, kto rządził tym krajem, dopóki jego władcy utrzymywali podstawową ciągłość polityki zagranicznej i nie działali przeciwko interesom USA.

wśród ogłoszeń w archiwum:

Departament Stanu i Ambasada miały bardzo mieszaną ocenę Króla Zahira,przyznając mu uznanie za reformy polityczne, ale kwestionując jego zobowiązanie do ich realizacji. Jeden z dokumentów opisuje ” bezpartyjny Parlament,bezsilnego premiera i Króla niechętnego do używania lub delegowania jego władzy.”Inny dokument opisuje króla jako” ostrożnego, mądrego, podstępnego.”

amerykańscy dyplomaci prowadzili z królem szczerą wymianę poglądów politycznych i gospodarczych. W 1. Ambasador Robert Neumann ” uderzył Króla w brak postępu w kraju, szczególnie pogarszających się warunków gospodarczych.”

rząd USA śledził ” pełzający kryzys „na początku lat 70.: brak kworum w Parlamencie, niepokoje uniwersyteckie, spadające inwestycje, poważny kryzys żywnościowy i niestabilność wśród Pasztunów, które były” prawie wystarczające, aby sparaliżować rząd i prawdopodobnie przestraszyć Króla.”

Ambasada monitorowała możliwe zagrożenia dla reżimu, w tym lewicę afghana i ruchy Islamistyczno-fundamentalistyczne i pozostawała nadmiernieoptymistyczna. Oficerowie polityczni ambasady byli przekonani, że postępująca modernizacja powstrzyma islamistyczną opozycję. Postrzegali grupy komunistyczne jako „minimalne” zagrożenie dla reżimu, ponieważ król mógł je w razie potrzeby zaspokoić.

po otrzymaniu z obozu księcia Daouda informacji, że książę chce odgrywać ważną rolę w rządzie, Ambasada dyskretnie zapewniła jego reprezentanta, że rząd USA nie może „właściwie komentować” „wewnętrznej natury” reżimu afgańskiego i że jego podejście będzie kształtowane przez stosunek rządu do „interesów USA.”

uwaga: poniższe dokumenty są w formacie PDF.
musisz pobrać i zainstalować darmowy czytnik AdobeAcrobat, aby go wyświetlić.

	Document1 Henry Kissinger, Memorandum for the President, „Private Conversations with the King and Premier of Afghanistan,” 26 January 1970, with report by Vice President Spiro AgnewAttached, Secret/Nodis/eyes Only, 3 pp.
	źródło: National Archives, Nixonpresidential Materials Project, National Security Council Files (thoughternscf), box 591, Afghanistan Vol I.

podczas podróży do regionu w styczniu 1970 wiceprezydent Agnew spotkał się z królem Zahirem i przygotował krótkie podsumowanie dyskusji, którą Henry Kissinger przekazał prezydentowi Nixonowi. Mimo, ze Agnew byl sluszny dla Bialego Domu jako ciezki (np. jego ataki na protestujacych przeciw Vietnamwar), Nixon generalnie trzymal go z dala od delikatnych zagranicznych politykã3w, a jego rady byly rzadko proszone. Agnew odbył jednak oficjalne wizyty za granicą, m.in. na początku 1970 roku, kiedy podróżował m.in. do totaiwanu i Afganistanu. Agnew spotkał się z zahirem, który omawiał jego priorytety polityczne, zwłaszcza znaczenie „dyplomatycznego porozumienia” ze Związkiem Radzieckim, jego potężnym północnym sąsiadem, a także zainteresowanie obecnością USA (pomoc gospodarcza itp.) jako balans w Moskwie. Ale głównym niepokojem Zahira był Pakistan, szczególnie spór o terytoria Pasztunowe (błędnie napisane” Pushtoonistan ” przez Agnew), które przecinały granicę afgańsko-pakistańską.

	Document2 U. S. Embassy Kabul to Department of State, Airgram A-77, „Afghanistan’ s disrest; a Tentative Assessment,” 24 June 1970, Confidential, 7pp.
	źródło: National Archives, RecordGroup 59, Subject-Numeric Files, 1970 (dalej SN 70-73), Pol 23-8afg.

Król Zahir przewodniczył ostrożnej modernizacji polityczno-społecznej, która wywołała gniew rozwijającego się afgańskiego ruchu islamistycznego. W 1959 roku premier Daoud zezwolił kobietom na dobrowolne zdejmowanie zasłon. Fundamentaliści islamscy zaprotestowali przeciwko temu rozwojowi i ożywili swoją sprawę na początku 1970 roku. Biuro Polityczne ambasady Charles F. Dunbar przyjrzało się protestom przeciwko różnym przejawom nowoczesnego, nie-Islamskiego wpływu: komunizmowi, „ryzykownym filmom”, Zachodnio-garbandowemu szkolnictwu wyższemu dla kobiet i produkcji wina. Główną postacią protestów w Kabulu był Sibghatullah Mojadedi, członek jednej z „najbardziej znanych rodzin religijnych”, który jako profesor teologii na uniwersytecie w Kabulu odegrał kluczową rolę w rozwijaniu ruchu Islamskiego w Afganistanie.(5) Dunbar poinformował, że jedno z amerykańskich źródeł (CAS lub Controlled American Source) zdecydowanie sugerowało, że Zahir początkowo wyraził zgodę na „ograniczoną agitację urzędniczą”, ale zaskakująca wielkość demonstracji skłoniła go do wydania rozkazu stłumienia. Dunbar słusznie zauważył, że „jest zbyt wcześnie, aby zamknąć książkę o najostrzejszym spotkaniu Afganistanu z islamskim oburzeniem”, ale był na tyle optymistyczny, aby stwierdzić, że niepowodzenie demonstracji wywołało „poważny pożar”, sugerując odporność „Nowego Ładu Afganistanu”.- Dunbar nie wspomniał, że kobiety w Kabulu zorganizowały własne kontrprotesty przeciwko przemocy niektórych manifestacji zorganizowanych przez urzędników.(6)

	Document3 Ambasada USA w Kabulu do Departamentu Stanu, Airgram a-90, ” eksperyment Króla Zahira: Some End-of-Tour Observations, ” 1 August 1970, Confidential, 5 pp.
	źródło: SN 70-73, POL 15-1 AFG.

kilka tygodni po przygotowaniu raportu na temat protestów islamistów Dunbar wyjechał z Kabulu na kolejne zadanie, ale nie przed przygotowaniem oceny wysiłków reformatorskich Króla Zahira.(7) optymistycznie myśląc,że Afganistan będzie kontynuował swoją „niepewną drogę w kierunku modernizacji”, Dunbar wierzył, że głęboka wiedza króla o jego kraju pozwala mu umiejętnie zarządzać „niepokojami urzędniczymi, tarciami międzyplemiennymi i hałasami z północy.”Ostrożny, sprytny, podstępny” Król zainicjował reformy mające na celu przesunięcie kraju w kierunku systemu parlamentarnego pod rządami monarchy Konstytucyjnego, ale nadal sprawował rządy władzy. Nowy system polityczny był „odpowiedzialny i reagował na niego, sytuacja, która prawdopodobnie działa na korzyść kraju pod względem stabilności” (więcej szczegółów na temat reform politycznych, patrz dokument12). Dunbar zauważył ponadto ,że ” system rozwijał się bardzo powoli i przy niewątpliwych kosztach dla programów rozwoju gospodarczego.”

	Document4 U. S. Aid Mission Kabul to U. S. AID,Washington, Toaid Airgram A-102, „Visit of His Majesty Mohammed Zahir Shahto The Helmand Valley”, 17 April 1971, Confidential, 6 pp.
	źródło: SN 70-73, POL 15-1 AFG.

odwiedzając finansowane przez USA projekty rozwojowe w Dolinie Helmand, Król Zahir omówił rozwój gospodarczy, Pakistan,niepokoje studenckie i rozwój polityczny Afghan z amerykańską Agencją Rozwoju Międzynarodowego Albert Baron. Obie biegle mówiły po francusku, co ułatwiało ich rozmowę. Omawiając reformy polityczne, Zahir przyznał, że pociągnął za sznurki: „jego rola była obiektywna „arbitra” między Parlamentem a Rządem.”Przyznając się do braku większości parlamentarnej, król” zdawał się na razie wykluczać ideę utworzenia partii politycznych.”Z uwag króla na temat braków w dochodach i biedy Afganistanu, Baron doszedł do wniosku, że rząd USA prosi o większe wsparcie finansowe.

	Document5 U. S. Embassy Kabul to Departmentof State, Cable 4745, 2 August 1971, „Audience with King Zahir”, Confidential, 8 pp.
	źródło: SN 70-73, POL 15-1 AFG.

Robert Neumann, politolog z Uniwersytetu Kalifornijskiego, nadal pełnił funkcję ambasadora w Afganistanie od lutego 1967 do września 1973, imponując Nixonowi i Kissingerowi na tyle, aby nagrodzić go znacznie wygodniejszym zadaniem w Maroku. Posługując się również językiem francuskim, Neumann nawiązał pewne kontakty z królem Zahirem i wykorzystał 90-minutowe spotkanie, aby”mocno uderzyć go w brak postępów w kraju, szczególnie pogarszających się warunków gospodarczych. Neumann martwił się tym, że pogorszenie koniunktury gospodarczej może zagrozić stabilności politycznej, co może mieć wpływ na monarchię.”Zwracając uwagę na wpływ dwuletniej suszy, ambasador podkreślił znaczenie importu nawozów w celu zwiększenia produkcji zbóż; działania rządu w celu zapewnienia pomp, żywności, kredytów rolnych i nawozów; i większy wysiłek, aby przedstawić bankowi światowemu godne kredytu projekty rozwojowe.

	Document6 U. S. Embassy Kabul to Departmentof State, Cable 1806, 21 March 1972, „Afganistan – niepewność polityczna”, Secret, 4 pp.
	źródło: SN 70-73, POL AFG.

kilka miesięcy później Ambasador Neumann pozostał zaniepokojony kierunkiem polityki królewskiej i zauważył, że panuje „mglista atmosfera kryzysu politycznego.”Poinformował ponadto, że Wahid Abdullah, Urzędnik Ministerstwa Bliski księciu Daoudowi, pytał urzędników Ambasady o stosunek USA do ewentualnego powrotu księcia do władzy. Daoud był modernizatorem, który pełnił funkcję premiera od 1953 do 1963, kiedy zrezygnował z powodu roli w kryzysie granicznym z Pakistanem w Pasztunistanie .”(8) Ambasada zauważyła, że doszło do zamachu stanu; rzeczywiście, Neumann uważał zamach stanu za „rodzinny i dynastyczny” (Daoud był pierwszym kuzynem króla).Niemniej jednak Neumann został uderzony „precyzją” zapytań i chciał na nie odpowiedzieć. Przyjmując całujące podejście do Realpolitik, ambasador zaproponował, aby dać przedstawicielowi Daouda znać, że rząd USA „nie może właściwie komentować „”wewnętrznego charakteru rządu afgańskiego” „i że postawa USA wobec” każdego rządu opiera się na polityce i działaniach rządu, w szczególności wobec interesów USA oraz na Pokoju i stabilności.”Oznacza to, że gdyby nastąpiła zmiana reżimu, Stany Zjednoczone nie sprzeciwiłyby się, gdyby nowy rząd nie zakwestionował interesów USA. Odniesienie do „NHK 3262” na stronie 2 tego dokumentu dotyczy kablówki CIA informującej o tajnych kontaktach z Daoudem lub kimś mu bliskim.

	Document7 Department of State to U. S. EmbassyKabul, Cable 26321, 1 April 1973, „Afganistan – niepewność polityczna”, Secret, 1 p.
	źródło: SN 70-73, POL AFG.

zgadzając się z Neumannem, że pytania przedstawiciela Daouda były najbardziej „precyzyjne”, Departament Stanu upoważnił go do udzielenia odpowiedzi Wahidowi. Zakwestionował (bez wyraźnego przeciwdziałania) proponowaną wypowiedź o postawie rządu wobec „interesów” USA i zasugerował zamiast tego nacisk na „ciągłość naszych stosunków z Afganistanem na przestrzeni lat.”

	Document8 U. S. Embassy Kabul to Departmentof State, Cable 2042, 13 April 1972, „Afghanistan-Response to PrinceDaud”, Secret, 2 pp.
	źródło: SN 70-73, POL AFG.

w rozmowie z Wahidem Abdullahem oficer ambasady przedstawił kluczowe punkty, które Neumann zaproponował w hiscable wraz z punktem dotyczącym „ciągłości” sugerowanym przez Departament. Zapytany, w jaki sposób Daoud zamierza powrócić do władzy, Wahid zasugerował, że preferowaną strategią jest pojednanie z królem.

	Document9 Department of State to U. S. EmbassyKabul, Cable 74767, 29 April 1972, „political Situation”, Confidential,2 pp.
	źródło: SN 70-73, POL AFG.

chwaląc ambasadę za ” dyskretne obchodzenie się „z rozmowami z Wahidem, Departament zwierzył się, że podniósł również”pogłoski „o problemach politycznych, powołując się na raporty Banku Światowego, że upadek Króla Zahira był” oczekiwany w ciągu kilku tygodni z zastąpieniem przez Daud lub zastępcę premiera Hameda.”Daoud nie ruszyłby przeciwko królowi przez więcej niż rok, ale ukrytym przesłaniem ambasady było to, że Stany Zjednoczone nie będą mu się sprzeciwiać, o ile zachowa „ciągłość” stosunków, stanowisko, które mogło go ośmieszyć.

	Document10 U. S. Embassy Kabul to Departmentof State, Airgram A-60, 29 May 1972, „Merajuddin: Portrait of a MoslemYouth Extremist,” Confidential, 4 pp.
	źródło: SN 70-73, POL 13-2 AFG.

konserwatywni teologowie na Uniwersytecie w Kabulu pomogli znaleźć jedną z wpływowych grup wczesnego islamu, Sasman-i-Jawanan-i Musulman (Organizacja młodzieży muzułmańskiej). Jeden z jej członków, Merajuddin Zaheb, skontaktował się z politykiem Arnoldem Paulem Schifferdeckerem w celu uzyskania pomocy finansowej dla antykomunistycznych publikacji jego ugrupowania. Zaheb pokazał Schifferdeckerhis pistolet i później twierdził, że jego grupa zabiła leworęcznych. Akta ambasady potwierdziły, że Zaheb był „prawdziwym młodym fanatykiem.”Chcąc walczyć z Rosjanami, Zaheb argumentował, że” komunizm nigdy nie mógłby zostać pokonany w Afganistanie bez decydującej walki, w której triumfowałby komunizm Islamski.”Czy przeżył dekadę i poszedł do walki z Rosjanami, okaże się.

	Document11 Memorandum od Roberta A. Flatena,Nea/PAB (Bureau of Near Eastern Affairs, Office for Pakistan, Afghanistan,and Bangladesh), do Bruce ’ a Laingena, Office Director, NEA/PAB, „Afghan Politics – the Creeping Crisis”, 21 May 1972, Confidential, 4 pp.
	źródło: SN 70-73, POL 15 AFG.

oficer Country desk Robert Flaten odwiedził niedawno Afganistangdzie ” prawie wszyscy zgadzają się, że istnieje jakiś kryzys polityczny.”Wiele poważnych problemów-brak kworum w Parlamencie, uniwersytety, spadające inwestycje, poważny kryzys żywnościowy i niestabilność wśród Pasztunów – były” prawie wystarczające, aby sparaliżować rząd i prawdopodobnie przestraszyć Króla.”Afgańczycy, którzy spotkali się z Flatenem, widzieli kryzys związany z” brakiem przywództwa”, potrzebą partii politycznych, ” korupcją i destrukcją Parlamentu.”Flaten oszacował, że kryzys może trwać jeszcze rok lub dłużej; król raczej nie pozwoliłby na realną zmianę swojego ostrożnego stylu rządów.””Jeśli i kiedy przychodzi do głowy, „Flaten widział” prawdopodobny wynik powrotu do bezpośredniej władzy rodziny królewskiej pod silnym człowiekiem, prawdopodobnie albo książęcym, albo Sardar Abdul Wali.”

	Document12 Departament Stanu USA, Biuro wywiadu i badań, badanie, „Afganistan: zarówno rząd, jak i system polityczny stają przed sądem”, 30 marca 1973, poufne, 8 str.
	źródło: SN 70-73, POL 15 AFG.

ten raport INR zawiera przydatny opis polityki Zahira, jak również krytyczną ocenę jego „wad”: „partylesparlament, bezsilny premier i król niechętny lub delegować jego władzę. Analitycy INR twierdzili, że rząd ujawnił wiele cech monarchii absolutnej wzdłuż plemiennych linii Dżirgah w Afganistanie.- Mają pewne powody, by przypuszczać, że najnowszy Premier, MohammedShafiq, mógłby zarządzać Parlamentem i przygotować drogę do reform politycznych, np., zakładanie stron. Niemniej jednak byli oni przygotowani do zaakceptowania możliwości, że „rząd Shafiqa może być na dobrej drodze do ostatecznej porażki, jakiej doświadczyli jego poprzednicy.”

	Document13 U. S. Embassy Kabul to Departmentof State, Airgram A-33, „The Afghan Left”, 22 May 1973, Confidential, 8pp.
	źródło: SN 70-73, POL 15 AFG.

kilka tygodni przed upadkiem Króla Zahira, Biuro Polityczne ambasady, Robert Fairchild, przygotowało szczegółowy raport na temat Afgańskich lewicowych ruchów politycznych, ze znacznym szczegółem na temat dwóch komunistycznych frakcji, które zostały nazwane po ich publikacjach: Parcham (sztandar) i Khalq (theMasses). Fairchild dostarczył dodatkowych informacji na temat mniejszych organizacji, w tym Maoistycznego Sh ’ la-yi-Jawed (Wieczny Płomień). Fairchild nie widział lewicy jako „realnego zagrożenia” dla obecnego reżimu; gdyby jednak pozwolono na formowanie partii politycznych, mogłyby one stanowić zagrożenie dla afgańskiego establishmentu. Podobno taka możliwość była jednym z powodów, dla których król Zahir powoli kontynuował reformy, aby umożliwić organizację partii politycznych.(9) nie wiedział jednak, że niektórzy z wojskowych zwolenników księcia Daouda byli blisko Parchamu, frakcji komunistycznej, która była najbliżej Moskwy.(10)

	Document14 USA Embassy Kabul to Departmentof State, Cable 4728, „King Zahir Travel to London for Medical Therapy”, 26 June 1973, Confidential, 1 p.
	źródło: SN 70-73, POL 15-1 AFG.

uraz oka, podobno spowodowany przez siatkówkę, skłonił króla do wyjazdu do Londynu na wizytę u opthamologa. Po kilku tygodniach pobytu w Londynie nastąpią tygodniowe lub dwutygodniowe wakacje we Włoszech.

	Document15 Memorandum, Harold H. Saunders andHenry A. Appelbaum, National Security Council Staff, to Dr. Kissinger, „Coup in Afghanistan”, 17 July 1973, Secret, 2 pp.
	źródło: nscf, box 591, AfghanistanVol I.

nieobecność króla dała Daoudowi okazję do przejęcia władzy bez fizycznej szkody dla swego kuzyna; 16 lipca wykonał swój ruch. Kilkuset zwolenników afgańskiej armii Daouda przeprowadziło to, co Nscstafferowie Saunders i Appelbaum scharakteryzowali jako „dobrze zaplanowany i szybko przeprowadzony zamach stanu.”Daoud nie przywrócił” bezpośrednich rządów rodziny królewskiej”, jak przewidywał Robert Flaten; zamiast tego proklamował Republikę. Saunders i Appelbaum oszacowali, że Daoud może być „trochę trudniejszy niż” Szafiq czy król był: „prawdopodobnie będzie bardziej podejrzliwy dla nas, nieco mniej Spółdzielczy i nieco bardziej proradziecki.”Niemniej jednak oczekiwali ciągłości polityki; Daoud prawdopodobnie będzie kontynuował tradycyjną politykę zagraniczną Afganistanu, próbując odegrać potężne mocarstwa przeciwko sobie.”(11)
Notki

1. Raymond Garthoff, Detenteand Confrontation: American-Soviet Relations from Nixon to Reagan, 2nd ed., (Waszyngton, D. C., Brookings Institution, 1994), 977-1022.

2. Szczegółowe omówienie „Króla Zahiropcji” znajduje się w Riaz M. Khan, Untying The Afghan Knot: Negotiation SovietWithdrawal (Duke University Press, 1991).

3. Zob.”afgańskie frakcje daleko od siebie w sprawie rządu”, WashingtonPost, 25 października 2001, datelined 24 October, który opisuje radę plemienną w sprzeczności co do taktu, który należy podjąć. Do godziny drugiej następnego dnia Associated Press podało, że spotkanie Peszawaru „wezwało byłego króla afghanistanu do pomocy w utworzeniu wieloetnicznego rządu.”Afghanistan Tribal Leaders Meet on Conflict”, 25 października 2001.

4. Khan, rozwiązując węzeł afgański, 77, 217,259.

5. Henry Bradsher, Afghan Communism and SovietIntervention (Oxford University Press, 1999), 6. W przeciwieństwie do innych islamistów, Sibghatullah Mojdadedi był zwolennikiem monarchii konstytucyjnej. Zobacz Khan, rozwiązywanie afgańskiego węzła, 69-70. Przez kilka miesięcy w 1992 Mojdadedi pełnił funkcję przewodniczącego afgańskiego rządu tymczasowego.

6. Zobacz Dupree, Afganistan, 665.

7. W latach 1982-1983 pełnił funkcję charge d ’ affaires ad interim.

8. Dla Daouda jako premiera, zob. Louis Dupree, Afghanistan (Princeton University Press, 1973), 499-598.

9. Lewica Afgańska, zob. także Bradsher, Afgańskomunizm, 6-14. Dla króla i partii politycznych, patrz Dupree,Afganistan, 754.

10. Garthoff, Detente, 982-983; Bradsher, Afghancomunism, 16.

11. Wczesna analiza zamachu stanu i jego przyczyn znajduje się w Dupree, Afganistan, 753-760.